Większość obecnie żyjących Dunikowskich w Polsce ma swoje korzenie w Zbyszycach. Ich przodkami byli parobkowie i chłopi pańszczyźniani.

          Najstarsza zachowana wzmianka o pierwszym w Polsce chłopie pańszczyźnianym o nazwisku Dunikowski pochodzi z parafii tęgoborskiej powiatu nowosądeckiego. Jest to metryka ślubu węglarza Marcina Dunikowskiego ze Zbyszyc z Marianną Gundek, którzy pobrali się 4 listopada 1776 roku.
          Niestety wcześniejsze dokumenty parafialne (akty urodzeń, ślubów, zgonów) przepadły.

          Skąd pojawili się Dunikowscy w Zbyszycach? Możemy tylko gdybać. Dunikowskich (ani szlachty, ani chłopów) nie było w Małopolsce aż do 1688 roku, gdy Krystyna, wdowa po sędzim sanockim Wojciechu Franciszku z Urska Dunikowskim herbu Habdank (*~1640 †1688) po ślubie z Hieronimem Aleksandrem z Kempna Kępińskim herbu Niesiobia (ur. ~1650) wyprowadziła się z Podkarpacia wraz z niepełnoletnimi dziećmi. Krystyna pochodziła prawdopodobnie ze Zbyszyc, była córką dziedzica Adama z Męciny Krzesz herbu Leliwa (ur. ~1620) i Apoloni Jordan (~1630), natomiast Hieronim był dziedzicem sąsiedniej Białowody.
          Krystyna i Hieronim wnet pomarli zostawiając niepełnoletnie dzieci pod opieką rodziny. Podejrzewam, że część dzieci (chłopców) pod opiekę wzięła rodzina Kępińskich z Białowody, a część (dziewczynki) rodzina Krzeszów ze Zbyszyc. Ta Białowoda została zresztą pierwszą wsią dziedziczną Dunikowskich w Małopolsce, jej część odziedziczył po ojczymie syn Krystyny, Franciszek Dunikowski (ur. ~1685).
          W Zbyszycach, najstarszym odnalezionym zapisem o Dunikowskich jest informacja, że niejaka panna Agata Dunikowska zmarła we dworze 3 listopada 1787 roku w wieku 96 lat. Miasteczko było już wtedy własnością Stadnickich. Dlaczego w takim razie Krzeszowie po sprzedaży Zbyszyc nie zabrali Agaty ze sobą? Prawdopodobnie dlatego, że Agata była opiekunką lub podopieczną zbyszyckiego "domu dla czterech ubogich", który powstał w 1722 roku ufundowany przez Stanisława Krzesza. Być może Agata była osobą niepełnosprawną intelektualnie, skoro mieszkała w "domu dla czterech ubogich", który później służył jako szpital dla miejscowych żebraków, a dziś jest Domem Pomocy Społecznej. Być może jej niepełnosprawność intelektualna została wykorzystana przez dworskich parobków i tak powiła bliźniaki, które dały początek chłopom zbyszyckim o nazwisku Dunikowski. Data urodzin Anastazji i Marcina Dunikowskich (~1710 r.) sugeruje, że byli dziećmi Agaty. Dzieci te nie były już szlachcicami, co oznacza, że były nieślubne. Rok urodzin Agaty (≈1691) wskazuje, że była siostrą szlachcica Franciszka Dunikowskiego z sąsiedniej Białowody.
          Kolejna ciekawostka, to nazwiska. W czasach przedrozbiorowych chłopi pańszczyźniani niejednokrotnie byli traktowani niczym psy, a dzieci z par szlachecko-chłopskich jako kundle, które oczywiście nie zasługują na szlachectwo, których miejsce jest wśród kmieci, służby, parobków i ...węglarzy. Nie zasługują również na matczyne, szlacheckie nazwisko. Dawne zwyczaje pozwalały zniekształcać nazwiska takim bękartom i ich matkom. O ile w sąsiedniej Tęgoborzy węglarz Marcin został zapisany jako Dunikowski już w 1776 roku, o tyle w rodzimych Zbyszycach Agata i węglarz Marcin zapisywani byli jako Doniszowska i Doniszewski (1786 i 1791). Czyżby Dunikowscy i Krzeszowie ze wstydu wymogli na Agacie i jej potomkach przekręcanie nazwiska, aby nie siać zgorszenia i plotek? Co ciekawe, w Gorlicach w 1718 roku, synowi szlachcica Franciszka Dunikowskiego, Antoniemu ksiądz omyłkowo już przy chrzcie przekręcił w taki sposób nazwisko (Doniszowski) i stąd pewnie pomysł rodziny na przezwisko dla dzieci z nieprawego łoża. Jednak nie zdały się na nic te zabiegi rodziny. Tajemnicy nie dało się utrzymać i po wyprowadzce Krzeszów, a kilka lat po śmierci Agaty, wszyscy jej chłopscy potomkowie byli już z powrotem zapisywani przez księdza jako Dunikowscy.
          Przy okazji poszukiwań swoich przodków, jako pierwszy zindeksowałem wszystkie metryki z okresu zaborów miasteczka Zbyszyce (wyniki na Genetece).

Legenda:

• cyfry w drugim wierszu oznaczają kolejne pokolenie;
• znak tyldy „~” oznacza datę prawdopodoną, a znak „≈” obliczoną;
• znak „*” oznacza datę urodzin, a znak „α” datę chrztu (w najstarszych metrykach podawano tylko datę chrztu); znak „∞” oznacza datę małżeństwa, a znak „†” datę śmierci;
• RODO - informacje ukryte o osobach żyjących (jeżeli chcesz aby informacje o Tobie były widoczne, napisz do mnie)

Data opublikowania tabeli: 2022-10-07
Ostatnia akutualizacja (dodanie nowej osoby): 2024-11-02

          Istnieje też rodzina Dunikowskich z Ciężkowic, których przodkowie mieszkali początkowo w Dzierżaninach. Najprawdopodobniej ich przodek pochodził ze Zbyszyc.

Jeżeli znasz fakty brakujące w powyższej tabeli (imiona i nazwiska żon, daty, linki do brakujących metryk) lub posiadasz w rodzinie zdjęcia przodków którymi chcesz się podzielić - bardzo proszę o kontakt.

*** kopiowanie i wykorzystanie powyższych danych (strona www, artykuł, książka, itp) tylko po podaniu autora i źródła: Mateusz Zbyszko Dunikowski, www.genealogia.dunikowscy.pl ***
Istnieje możliwość otrzymania tabeli w formie pdf lub xlsx